کانوا دوزی

کاموا دوزی

کاموا دوزی یکی از صنایع دستی کاربردی – تزیینی ایران است که کاموا از مواد اولیه آن است . کاموا نخی است

که از ابریشم یا کرک بریسند ( درست کنند ) و با آن لباس های زمستانی مانند بلوز و ژاکت و … ببافند .

کاموا دوزی در ایران

معمولا هر دوختی که با نخ کاموا انجام می شود را کاموادوزی می نامند . این دوخت سابقه ای بس طولانی در

تاریخ تمدن کشورمان دارد . از این نوع دوخت در دوران : هخامنشی ، اشکانی و مخصوصا ساسانی ، برای

تزیین : لباس ، پرده و درفش ها استفاده می گردید ولی از دوره اسلامی ، شکوفایی این هنر با کاربردهای بیشتری

شروع شد از دوران سلجوقی ، تیموری و صفوی آثار بیشتری در دست است که به طور پراکنده در موزه ها ی

مختلف ایران و جهان دیده می شود که هر کدام حکایت از رواج این هنر با ویژگی های خاص دارد .

طرح و رنگ در کاموا دوزی

از نقوش مورد استفاده در کاموا دوزی می توان به نقش های : گل و بوته ، طرح های هندسی ، لچک و ترنج

اسلیمی ، ختایی ، پرطاووس ، مناظر و دورنما سازی ، طرح های جناقی و … اشاره کرد .

از رنگ هایی که بیشتر در کاموا دوزی مورد استفاده قرار می گیرد می توان به رنگ هایی چون : قرمز ، زرد ،

سبز ، مشکی ، آبی ، سفید ، یشمی ، صورتی و قهوه ای اشاره نمود . اما به طور کلی در استفاده از رنگ های

مختلف محدودیتی ندارد .

انواع دوخت کاموا دوزی

دوخت ساتن
این دوخت برای بیشتر طرح ها مورد استفاده قرار می گیرد و سطح و قسمت های مختلف را پر می کند .
ساقه دوزی
جهت دوختن ساقه و بوته و گاه تمام طرح زیرین دوخت استفاده می شود .
برگ دوزی
برای دوخت برگ ها به چهار روش : ساتن ، جناقی ، تیغ ماهی و برگ جناقی انجام می شود .
زنجیره دوزی
گاهی به صورت زنجیره ممتد ، گاه یک زنجیره ، برای گل ها استفاده می شود .
دندان موشی
جهت دور پارچه کاموا دوزی شده یا گل برگ ها که همراه با دوخت سطح گل برگ می باشد به کار می رود .
گره دوزی
برای دوخت پرچم گل ها و یا ستاره ها و گاه برای پر کردن زمینه ها مورد استفاده قرار می گیرد .
تک بخیه ای اریب ( گوبلن )
این دوخت برای روی پارچه های درشت بافت با شمردن تار و پود پارچه ، اندازه بخیه انتخاب می گردد و گاهی از پارچه های شماره دوزی استفاده می شود .
دوخت تک بخیه جناقی ( گلیم دوزی )
روش دوخت آن نیز مثل دوخت یک بخیه های اریب می باشد با این تفاوت که دو بخیه کنار هم قرار گرفته و نیز به صورت جناقی قرینه زده می شود و هر چهار بخیه یک واحد محسوب می گردد .
لابلای دوزی ( گلیم سوزنی )
ابتدا برای این دوخت تارها با چله کشی ( نخ کش ) نموده و سپس روی تارهای فوق بخیه های مختلفی می زنند تا سطح تار پر شود .
روش دیگر لابلادوزی
با استفاده از پارچه آنست که طرح مورد نظر را تنها با گرفتن یک تار و پود به وسیله کاموا روی پارچه می دوزند .
کاموا دوزی با تور
اصولا دوخت کاموا با تور شماره دوزی را به نام تاپستری می شناسند . این نام ، به این جهت مشهور است که طرح های سوزن دوزی روی تور را در قرون وسطی تاپستری می نامیدند . مانند گوبلن که باید تمام آن به صورت عمودی دوخته شود .
نکته : مهم ترین نکته جهت دوخت انواع تاپستری اندازه سوراخ های تور است . برای دوخت پادری که تور آن از همه تورها درشت تر است . باید سوزن بزرگتر به کار برند . گاهی نیز از قلاب مخصوص باید برای این کار استفاده کرد سوزن باید نسبتا درشت و نوک آن کند باشد که به دست صدمه نزند .
کاموا دوزی به شیوه گوبلن
از بالا به پایین و از سمت چپ به راست شروع می شود . پس از پایان یک رج دوباره به همین ترتیب ادامه می یابد ، به طوری که رج بعد سوزن در همان سوراخ های قبلی فرو رود تا دوخت کاملا چسبیده به هم و به صورت رج انجام گیرد .
کاموادوزی به شیوه گوبلن عرضی
این نوع دوخت قدری مایل و از راست به چپ انجام می شود در فاصله دو تار نخ افقی تور باید سه تار عمودی دوخته شود . پس از پایان رج تور را برگردانیده و دوباره از راست به چپ دوخته شود .
کاموا دوزی به شیوه ساقه دوزی
شلال هایی مایل را از جهت بالا به پایین و با فاصله چهار عدد از خانه های تور چسبیده به هم بدوزید . رج دوم را نیز به همان ترتیب از بالا شروع کنید به طوری که نقشه جناغی بیفتد و در آخر میان هر رج را با نخ دیگر ساقه دوزی کنید .
کاموا دوزی به شیوه ژاکارد
از چپ به راست شروه به دوختن کنید ، پیچ شلال مایل در جهت افقی از بالا به پایین چسبیده به هم بدوزید ، بعد شلال افقی بزنید .
چهار خانه
دوخت را از چپ به راست انجام دهید . در این دوخت می توان از نخ های تیره و روشن تواما استفاده نمود . ابتدا یک سوراخ تور سپس دو ، سه ، چهار ، پنج بعد سه ، دو و یک سوراخ آنرا شلال های مایل بزنید تا نقشه ای مربع به رنگ روشن ، مربع دیگر را با رنگ تیره تر ، شروع نمایید ولی این بار ، جهت دوخت باید عوض شود که مربع ها حالت جناغی پیدا کند . می توانید در این مربع ها طرز سوزن زدن را عوض نمایید تا مربع ها به اشکال مختلف به دست آید .
ستاره
در این نوع دوخت هر ستاره ازهشت شلال تشکیل می شود که در یک نقطه مرکزی با هم تلاقی می کنند . پس از آن که تمام سطح تور از این ستاره ها پر شد فواصل آنها را با هر رنگ کاموایی که مایلید بخیه بزنید یا ساقه دوزی نمایید که الیاف تور دیده نشود .
موزاییک
این نوع کاموادوزی ترکیبی است از شلال های مایل به هم چسبیده کوچک و بزرگ و این کار آنقدر ادامه پیدا می کند تا تمام سطح پر شود . این دوخت را می توان افقی ، مایل ، حتی عمودی هم انجام داد .
قوس و قزح
روی سه خانه تور شلال عمودی به صورت مایل بزنید . سپس روی چهارخانه بعد به جای شلال عمودی مایل بزنید . دوباره روی دو خانه بعد یک شلال عمودی بزنید و خانه بعدی را ندوخته بگذارید این عمل را ادامه دهید تا یک رج از تور دوخته شود . برای رج بعد همین کار را با کاموای رنگ دیگر تکرار کنید به طوری که شلال های کوتاه در میان شلال های بلند ، و شلال های بلند در میان شلال های کوتاه قرار گیرند . دقت کنید رنگ های انتخابی تان با هم هم آهنگی داشته و از رنگ های قوس قزحی باشد .